BEN ROBOT | ISAAC ASIMOV

Bilim kurgu türünün önde gelen bir çok eserinin sahibi Isaac Asimov tarafından yazılan dokuz hikayenin toplandığı kitap ilk kez 1950'de Gnome Press tarafından basılmıştır. Amerikan dergileri Super Science Stories ve Astounding Science Fiction'da 1940 ile 1950 arasında yayımlanan bu robotik hikayeler Asimov tarafından kurgulanan Üç Robot Yasası etrafında şekillenirler.

Kitapta robotlar hayatın her alanına girmiştir ve insanlık yepyeni tecrübeler yaşamaktadır. Hikayelerin baş kahramanı Dr. Susan Calvin bu robotik çağı ta başından itibaren tecrübe etmiş bir robopsikologtur. Isaac Asimov bu karakteri o kadar başarıyla kurgulamıştır ki ilerleyen yıllarda Susan Calvin'e aşık olduğunu ifade etmiştir. Kitaptaki hikayelerde ismi geçen diğer kahramanlar Gregory Powell ve Michael Donovan'dır. Robotlarla dolu Asimov evreninde bu iki arkadaşın başına gelmedik olay kalmamıştır.

1920 doğumlu, Rus asıllı Amerikan vatandaşı olan Asimov aynı zamanda başarılı bir kimya profesörüdür. Yirmili yaşlarda kaleme aldığı bu hikayeler Asimov'un müthiş kurgu zekâsını ortaya koymaktadır. Isaac Asimov kendi robot hikayeleri hakkında şöyle söylemiştir:

“Pozitronik robot öykülerim iki gruba giriyor: Dr. Susan Calvin ile ilgili olanlar ve olmayanlar. Olmayanlar genelde, deneysel robotları devamlı alan testinden geçiren ve başları aynı sıklıkta derde giren Gregory Powell ve Mike Donovan’ı konu alıyor. Üç Yasa’da yeni öyküler için gereken çatışmaları ve bilinmeyenleri sağlamaya yetecek kadar belirsizlik mevcut ve neyse ki Üç Yasa’yı oluşturan altmış küsur kelimeye farklı açılardan bakarak yeni bir şeyler çıkarmak her zaman için mümkün oldu.”

Kitapta geçen dokuz robotik hikayeyi kısaca özetleyelim:

1.  ROBBIE: Hikaye, Amerikalı bir anne-babanın küçük kızları Gloria'ya bir robot hediye etmesiyle başlar. İsmi Robbie olan robot konuşamaz ama başka bir çok ilginç özelikleri vardır. Anne zamanla robotla kızı arasında gelişen bağdan şüphelenmeye başlar. Robot-insan ilişkisini irdeleyen zekâ dolu bir kurgu..

2.  KÖŞE KAPMACA (Runaround): "Hızlı" lakaplı SPD model bir robot Merkür’ün yüzeyinde selenyum madeni çıkartıp getirmekle görevlendirilmiştir. Bir buçuk saatte geri dönmesi gerekirken robot bir türlü geri dönmemiştir. Gregory Powell ile Michael Donovan isimli iki mühendis, Merkür'ün kavurucu sıcaklığa sahip, radyoaktif olarak korunmasız, zehirli atmosferik şartları altında bu sorunu çözmek zorundadırlar. Kendini koruma eğilimi arttırılmış olan SPD modellerinde 3'üncü Yasa başa bela olmuştur..

3.  MANTIK (Reason): QT-1 serisi robot Cutie, kendisinin insanlar tarafından üretildiğini kabullenememektedir. Cutie'nin kendi varoluşunu sorguladığından habersiz, Powell ve Donovan bu  hain robotu uzay istasyonundaki diğer robotlara liderlik etmek üzere hazırlamaktadır..

4.  ŞU TAVŞANI TUT (Catch that Rabbit): Powell ve Donovan bu sefer uzayda bir asteroid üzerindeki madende görevlidirler. Dave isimli yarım tonluk, 2 metre 20 cm. boyundaki robot kendi haricinde altı robotla pozitronik beyin dalgalarıyla haberleşerek onları yönlendirme kabiliyetine sahiptir. Sıkıntı şöyledir: Biri onları gözlemlediğinde maden cevheri getirme görevini aksatan bu robot grubu (sürü robot!) yalnız iken görevlerini kusursuz yerine getirmektedirler. Mühendislerin işi bu sefer oldukça karmaşıktır..

5.  YAKIŞIKLI  (Satisfaction Guaranteed): Tony uzun boylu, esmer ve yakışıklı bir robottur. Kocası seyahate gidince Claire bu robotla evde yalnız kalır. Başlarda Claire, Tony'den korkar fakat günler geçtikçe bu korku yerini sevgiye bırakır. Usta yazar Asimov, bu hikaye ile insan ve robot arasındaki ilişkiyi kadın psikolojisine son derece hakim bir şekilde irdelemektedir..

6.  YALANCI (Liar!): Harbie, yazılımında kodlanmadığı halde bilinmeyen bir şekilde insan zihnini okuyabilen bir robottur. US Robotics firmasının yöneticisi Lanning, insanların zaaflarını kullanan bu robotla ilgili problemi çözmek için tecrübeli robot uzmanı Dr.Susan Calvin'i görevlendirir. İnsanların istediği cevapları vererek onları kandırmayı alışkanlık haline getiren bu hırslı robotla Susan Calvin'in işi hiç de kolay değildir..

7.  KÜÇÜK KAYIP ROBOT( Little Lost Robot): Altmış üç adet birbirinin tıpkı aynı olan robottan oluşan bir ekipteki robotlardan birisi gruba kaçak olarak katılmıştır ve emirlere karşı geldiği biliniyordur. Hemen bulunmazsa ileride daha büyük sıkıntılara neden olabileceğinden bu robotun hemen tespit edilip gruptan uzaklaştırılması gerekmektedir. Bu zorlu iş için Dr.Susan Calvin görevlendirilir. Tecrübeli robopsikolog robotları defalarca sorgular ve işin hiç de kolay olmadığını görür..

8.  KAÇIŞ (Escape!): Dr.Calvin, Powell ve Donovan'ı biraraya getiren bu hikayede "Beyin" isimli çok zeki bir robot desteğiyle uzayda uzun mesafeleri kolayca katedecek yepyeni bir uzay aracı tasarımına girişilir. Fakat Beyin kendini insanların üzerinde bir yerde konumlandıran bir düşünce sistemi geliştirmiştir. Robot Yasaları'nı kendi anlayışına göre yorumlayan bu robot öngörülemeyen bir çok probleme sebep olmuştur. Bu hikaye Asimov'un en zekice kurguladığı hikayelerden biridir..

9.  KANIT (Evidence): Yemek yediğine ve uyuduğuna hiç şahit olunamamış Stephen Bryley çok başarılı ve dürüst bir avukattır ve bir sonraki vali olacağından hiç kimsenin kuşkusu yoktur. Siyasi rakibi Quinn, onu alt etmek için bir plan kurar. Bryley'in bir robot olduğunu öne sürer. Robot teknolojisi o kadar ilerlemiştir ki insan ve robot arasında neredeyse hiç fark kalmamıştır. Böyle bir dönemde bu işi ancak US Robotics firmasının baş sorumlusu Alfred Lanning çözebilir. O da tecrübeli robopsikolog Dr.Susan Calvin'den destek ister..

Şimdi kitaptan bir kaç paragrafı sizinle paylaşıyorum:

ÜÇ ROBOT YASASI (Robotik El Kitabı, 56'ncı Baskı, M.S.2158)

1'inci Yasa: Bir robot, bir insana zarar veremez. Ya da hareketsiz kalarak bir insanın zarar görmesine neden olamaz.

2'nci Yasa: Bir robot, insanların verdikleri emirlere uymak zorundadır. Ancak bu tür emirler Birinci Yasa ile çeliştiği zaman durum değişir.

3'üncü Yasa: Bir robot, Birinci ve İkinci Yasalarla çelişmediği sürece varlığını korumak zorundadır.

ABD Robot ve Makine Adamlar Şirketi'nin yazılı olmayan sloganını bilmeyen yoktu: "Şirkette çalışanların hiçbiri aynı hatayı iki defa yapamaz. İlk hatada kovulur."

Keyifli okumalar..