ÖZGÜVEN

Geçen hafta HBT (Herkese Bilim ve Teknoloji) Dergisi'nde okuduğum içinde harika tespitlerin mevcut olduğu bir yazıyı paylaşmak istiyorum:

SİZ VE FANTAZİLERİNİZ...

Ortalamadan daha akıllı ve daha iyi göründüğünüzü ve daha sağlıklı olduğunuzu mu düşünüyorsunuz? İnanın herkes aynı şekilde düşünüyor.

Kendini olduğundan daha abartma fenomeni her yaş, meslek ve kültürden insanda araç sürüşünden satranç oynamaya kadar her alanda geçerli. Tabii avantajları da var. Kendilerini beğenen kişiler karşılarındakilere daha iyi bir ilk izlenim verirler, genellikle daha mutlu olurlar ve travma karşısında daha esnek olabilirler. Tabii daha yüksek özdeğerlendirme, başkalarını aldatarak öne geçmenize de neden olabilir: New Jersey'de Rutgers Üniversitesi'nden antropolog Robert Trivers, kendimizi kandırdığımızda başkalarını da kandırmak için çok fazla çalışmamız gerekmediğini söylüyor.

Kendine güven, aynı zamanda, kişinin romantik bir partner bulmasına ve böylelikle neslini çoğaltmasında da yardımcı olur. Kendimizi olduğundan daha iyi göstermek söz konusu olduğunda uzmanlara göre erkekler kadınlardan daha kötü performans gösteriyor. İllinois Üniversitesi'nden Marcel Yoder ve meslektaşları tarafından bu yılın başlarında yapılan bir araştırmaya göre, erkekler "kurbağa prensi" sanrılarından muzdarip görünüyorlar: Diğer insanların kendilerini olduklarından daha küçük görmelerini doğru değerlendirirken kendilerini abartmada daha ısrarcı olurlar.

Asıl olumsuz yönler, başkalarının sizi nasıl algıladığının daha az farkında olduğunuzda ortaya çıkar. Kendinizin farkında olmadan kendinize güveniyorsanız muhtemelen karşınızdaki kişi tarafından bir pislik gibi görünüyorsunuzdur. Yoder, "Başkalarının sizi nasıl gördüğüyle ilgili önünüzde bir ipucu yoksa alçakgönüllü ve mütevazi olmak zordur" diyor. Bunun yanısıra uzmanlık veya anlayış temelinde de kötü kararlar verebiliriz.

Özellikle siyaset arenasında, başka herkes kandırılırken kendi dünya görüşümüzün objektif gerçeğe dayandığına olan inancımız -ki aynı zamanda kör noktamız, sorunlu olabilir. Washington Üniversitesi'nden iletişim konusunda araştırmalar yapan Wenjie Yan, "böyle bir durum siyasi partilerin karşı taraftakilerin iletişim kurulamayacak kadar mantıksız olduklarını düşünmelerine yol açabilir" diyor.

Peki olumsuzluklardan kurtulmak isterken iyiyi nasıl koruyabiliriz? Önyargılarımızı yenmek için farklı stratejiler ve eğitim programları mevcut. İşe onlardan haberdar olmakla başlayabiliriz. Örneğin evde, psikologların "perspektif alma" dediği bir egzersiz programını kullanabiliriz. Londra'daki City University'de karar alma süreçlerini inceleyen Irene Scopelliti, bunu "bir tartışmayı başkalarının bakış açısından görmeye çalışmak" diye tanımlıyor. Scopelliti "Aslında olumlu kararlar vermeyi biliyoruz, ancak duygularımız sıklıkla önyargılı olmaya itekliyor ve biz de bunu tersine çevirmek için özel bir çaba sarf etmeye istekli değiliz" diyor. Ama ardından da ekliyor: "bu işin üstesinden pratik yaparak gelebiliriz."

New Scientist'ten derleyen Özlem Yüzak